Trong bối cảnh biến động hiện nay, các chương trình phát triển con người và xây dựng thế hệ kế thừa đang ngày càng chú trọng đến mentoring và coaching. Tại Việt Nam, mặc dù chưa được công khai và rộng rãi như các phương pháp quản lý khác, mentoring đang âm thầm phát triển như một dòng suối chảy ngầm dưới nền văn hóa doanh nghiệp.

Bà Lê Thị Thanh Lâm, nguyên Phó tổng giám đốc Công ty CP Sài Gòn Food, là một trong những người tiên phong trong việc triển khai mentoring tại Việt Nam. Với kinh nghiệm thực tế và kỹ năng lãnh đạo, bà đã xây dựng các câu lạc bộ Mentoring tại Sài Gòn Food, Hội đồng Tư vấn Hỗ trợ Khởi nghiệp Quốc gia – phía Nam và Hội Nữ Doanh Nhân TP.HCM (HAWEE). Theo bà Lâm, mentoring đã mang lại những thay đổi tích cực trong cách làm việc và sống của bà.

Bà Lâm chia sẻ rằng ba từ khóa quan trọng nhất trong mentoring là “định hướng, dẫn dắt và đồng hành”. Quá trình mentoring không chỉ giúp rèn luyện kỹ năng lãnh đạo hiệu quả mà còn dạy cho người tham gia cách lắng nghe, đặt câu hỏi, xây dựng lòng tin và tạo không gian an toàn để người khác dám chia sẻ thật lòng. Nhờ đó, mentoring đã trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển của nhiều tổ chức.

Cuốn sách “Người cố vấn” của bà Lâm là một trong những cuốn sách đầu tiên về mentoring do người Việt viết. Cuốn sách này không chỉ chia sẻ kinh nghiệm thực tế mà còn lan tỏa sâu rộng những giá trị của mentoring đến với nhiều người. Qua đó, nhiều người có thể hiểu rõ hơn về vai trò và tác động tích cực của mentoring trong môi trường làm việc và cuộc sống.

Trong thời đại biến động, một người mentor giỏi cần hội đủ bốn yếu tố cốt lõi: kinh nghiệm thực tế, kỹ năng giải quyết vấn đề, kỹ năng đặt câu hỏi và kỹ năng kể chuyện. Không chỉ giúp người trẻ phát triển, mentoring còn giúp người lãnh đạo trưởng thành hơn trong cách tiếp cận và giải quyết vấn đề.

Mentoring cũng được xem là một phương pháp phát triển con người và xây dựng đội ngũ kế thừa trong tổ chức. Với tính kế thừa liên tục, mentoring giúp truyền lại kinh nghiệm, kỹ năng và tinh thần học hỏi giữa các thế hệ. Qua đó, tổ chức có thể xây dựng được đội ngũ nhân sự vững mạnh và bền vững.

Tương lai của lĩnh vực mentoring và coaching tại Việt Nam được dự báo sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ. Mentoring sẽ trở thành một nét văn hóa trong các tổ chức, giúp xây dựng đội ngũ kế thừa và phát triển nhân lực bền vững. Khi đó, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ có thể tận dụng tối đa nguồn nhân lực và tạo ra môi trường làm việc tích cực và hiệu quả.

Cô Tô Liên, một giáo viên cấp 3 có 30 năm kinh nghiệm giảng dạy tại Trung Quốc, đã chia sẻ những quan điểm thú vị về việc học sinh ‘khó bảo’ có thể trở thành những người thành công trong tương lai. Với kinh nghiệm chủ nhiệm hàng chục lớp học và tiếp xúc với nhiều thế hệ học sinh, cô Liên đã nhận ra rằng một số học sinh từng bị đánh giá là cá biệt lại đạt được nhiều thành tựu khi trưởng thành.

Cô Liên đưa ra 5 lý do giải thích cho hiện tượng này. Thứ nhất, các học sinh này không phù hợp với cách học truyền thống, nhưng lại giỏi thích nghi với môi trường thực tế. Chúng không giỏi học thuộc, không ngồi yên suốt 45 phút, hoặc thường xuyên đặt câu hỏi gây tranh cãi, nhưng khi bước ra ngoài xã hội, những điểm này lại trở thành lợi thế.

Thứ hai, các em có khả năng quan sát tâm lý và phản ứng của người khác. Những học sinh từng bị nhắc nhở nhiều lần thường rất nhạy với thái độ của giáo viên, bạn bè, người lớn xung quanh. Khả năng quan sát và phản ứng linh hoạt đó giúp các em dễ thích nghi, biết cách điều chỉnh hành vi, biết tạo thiện cảm khi cần thiết.

Thứ ba, các em có động lực mạnh mẽ để khẳng định bản thân. Không ít học sinh từng bị đánh giá thấp lại có tinh thần vượt lên hoàn cảnh rất mạnh mẽ. Các em muốn chứng minh rằng mình có thể thành công theo cách riêng.

Thứ tư, các em có trải nghiệm thất bại sớm nên trưởng thành nhanh hơn. Học sinh bị nhắc nhở nhiều, bị điểm kém, từng bị kỷ luật… là những người va vấp sớm. Những trải nghiệm đó giúp các em rèn luyện sự kiên cường và khả năng ứng phó với nghịch cảnh.

Thứ năm, các em dám thử, dám sai và học hỏi từ chính những sai lầm. Không bị ràng buộc bởi các chuẩn mực khắt khe, một số học sinh cá tính dám thử làm việc từ sớm, thử kinh doanh, thử những con đường ít người chọn. Tìm hiểu thêm về cách mà những học sinh này vượt qua khó khăn và đạt được thành công.

Cô Liên nhấn mạnh rằng, là người làm nghề giáo, cô luôn mong học sinh của mình được phát triển trong môi trường lành mạnh, rèn luyện cả kiến thức và đạo đức. Tuy nhiên, sau nhiều năm quan sát, cô nhận ra rằng việc đánh giá một học sinh chỉ dựa vào thái độ trong lớp hay điểm số chưa hẳn đã phản ánh hết tiềm năng của các em. Mỗi học sinh có một con đường riêng, và sự thành công trong cuộc sống đôi khi đến từ chính những khác biệt từng bị xem là vấn đề. Để biết thêm thông tin về quan điểm của cô Liên, xem thêm bài viết này.

Cô Liên hy vọng rằng, qua những chia sẻ của mình, sẽ giúp các giáo viên và phụ huynh có một cái nhìn mới về những học sinh ‘khó bảo’. Thay vì chỉ tập trung vào việc kỷ luật và giáo điều, chúng ta nên tìm cách phát huy những điểm mạnh và tiềm năng của các em. Bằng cách đó, chúng ta có thể giúp các em phát triển toàn diện và đạt được thành công trong tương lai.

Trong thế giới doanh nghiệp Mỹ, một xu hướng mới đang nổi lên: giấc ngủ không còn là kẻ thù của thành công, mà là một phần quan trọng trong chiến lược lãnh đạo. Các CEO hàng đầu đang dần bỏ đi quan niệm ‘ngủ ít mới thành công’ từng phổ biến ở Thung lũng Silicon hơn một thập kỷ trước.

Peter Barsoom, CEO của một công ty dược phẩm Mỹ, là một trong những người đã thay đổi quan điểm của mình về giấc ngủ. Với hơn 20 năm kinh nghiệm làm việc tại các công ty tài chính lớn như Morgan Stanley và Merrill Lynch, Barsoom từng tin rằng ngủ ít là chìa khóa để thành công. Anh chỉ ngủ ba tiếng mỗi ngày, dậy lúc 4h30 sáng để làm việc. Tuy nhiên, sau nhiều năm làm việc cường độ cao, Barsoom đã chuyển sang ‘ngủ kỹ’ như một chiến lược mới.

Hiện tại, Barsoom ngủ 6-8 tiếng mỗi đêm. ‘Phiên bản 22 tuổi của tôi chắc sẽ cười nhạo điều này’, ông nói, ‘Nhưng giờ tôi luôn ưu tiên giấc ngủ’. Thay đổi của Barsoom phản ánh xu hướng chung trong giới lãnh đạo doanh nghiệp Mỹ.

Theo báo cáo của tổ chức sức khỏe McKinsey Health Institute, ‘nền kinh tế giấc ngủ’ đã vượt 500 tỷ USD, khi người tiêu dùng chi mạnh cho thiết bị đeo tay, mặt nạ ngủ và nệm giá từ vài nghìn đến 20.000 USD. Khảo sát do Deloitte Mỹ công bố cũng cho thấy 41% người trưởng thành sẵn sàng bỏ tiền để cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Daniel Ramsey, CEO công ty cung cấp nhân sự MyOutDesk, cũng đã thay đổi quan điểm của mình về giấc ngủ. Ông từng chạy theo phong trào ‘hustle porn’, đề cao làm việc không ngừng và coi ngủ là lãng phí. Tuy nhiên, giờ đây ông đã hiểu rằng đó không phải là cách để thành công lâu dài.

Ramsey theo dõi giấc ngủ hằng ngày và tập thói quen nghỉ ngơi đúng giờ. ‘Tôi muốn dẫn dắt chứ không kiểm soát. Tôi cần tỉnh táo để lắng nghe thay vì phản ứng. Khi ngủ đủ, mọi việc dễ dàng hơn’, ông nói.

Arianna Huffington, CEO công ty công nghệ hành vi Thrive, xem việc chuẩn bị cho giấc ngủ là ‘nghi thức thiêng liêng’. Bà bỏ điện thoại ngoài phòng, uống trà hoa cúc hoặc lavender và đọc sách trước khi ngủ.

Tom Pickett, CEO nền tảng sức khỏe tinh thần Headspace, coi giấc ngủ quan trọng như tập thể dục hay dự họp hội đồng quản trị. ‘Nếu giấc ngủ bị ảnh hưởng, mọi thứ khác cũng đi xuống’, ông nói.

Tỷ phú Jeff Bezos cũng khẳng định ông luôn ưu tiên ngủ đủ 8 tiếng mỗi đêm vì điều này giúp duy trì năng lượng, cải thiện khả năng tư duy và ra quyết định hiệu quả trong vai trò lãnh đạo.

Tiến sĩ Wendy Troxel, chuyên gia giấc ngủ tại RAND Corporation, cho biết thái độ của các CEO với giấc ngủ đã thay đổi rõ rệt từ đầu những năm 2000. Bà từng dành 10 năm đầu sự nghiệp để thuyết phục mọi người rằng ngủ là cần thiết.

‘Giờ thì ngược lại, ai muốn đạt hiệu suất cao đều phải đưa giấc ngủ vào chiến lược’, bà nói. Tuy nhiên, theo Troxel, ngủ lại là thách thức lớn với các lãnh đạo cấp cao, góp phần thúc đẩy sự bùng nổ của thị trường chăm sóc giấc ngủ.

Các nghiên cứu đã chứng minh ngủ sâu giúp cải thiện não bộ, tăng hiệu suất, ổn định cảm xúc và giảm nguy cơ bệnh tim mạch, lo âu, trầm cảm. ‘Giấc ngủ ảnh hưởng trực tiếp đến phán đoán và ra quyết định’, Troxel nói.

Sau ly hôn, cuộc sống của MC Phương Mai đã có nhiều thay đổi. Trong một buổi trò chuyện gần đây, cô đã chia sẻ về quá trình đấu tranh nội tâm dài để quyết định chấm dứt cuộc hôn nhân không thành công. Phương Mai sinh ra trong một gia đình có truyền thống, nơi các thành viên đều nỗ lực gây dựng sự nghiệp và vị trí xã hội của mình theo chuẩn mực ‘lấy danh dự gia đình làm kim chỉ nam’. Điều này đã ảnh hưởng đến suy nghĩ và lối sống của cô.

Khi nhìn nhận về cuộc hôn nhân của mình, Phương Mai thừa nhận rằng cô đã kết hôn vội vàng khi mang thai và quyết định ly hôn khi phát hiện ra mọi cam kết liên quan tới vấn đề giấy tờ pháp lý lẫn xây dựng tài sản chung không được thực hiện như đã thỏa thuận. Cô cho biết rằng mình đã trải qua một quá trình đấu tranh nội tâm dài để quyết định chấm dứt cuộc hôn nhân không thành công.

Sau ly hôn, Phương Mai tuyên bố trên trang cá nhân rằng cô đã trở lại là chính mình, không còn lo lắng hay tự hỏi. Cô cho biết rằng mình đang tiếp tục sự nghiệp mà cô tự tay xây dựng và đang sản xuất một sự kiện vào tháng 8 sắp tới. Phương Mai cũng chia sẻ về quan điểm của mình về các mối quan hệ tình cảm và cuộc sống mới. Cô cho biết rằng mình rất kín đáo, ngại giao tiếp với người lạ và kén chọn trong tình cảm.

Cô cũng không muốn chạy theo quan hệ xã hội mà tập trung vào việc tạo ra sản phẩm chất lượng. Về định kiến rằng phụ nữ đẹp chơi golf là để ‘săn đại gia’, Phương Mai cho rằng golf là một bộ môn xa xỉ và những người chơi golf ở Việt Nam cũng có nhiều lý do đa dạng để tiếp cận bộ môn này.

Sau ly hôn, Phương Mai dường như tràn đầy năng lượng hơn. Cô cho biết rằng khi tâm lý được cởi trói và bản thân không còn phải gồng gánh trách nhiệm, cô đã có thời gian chăm chút cho bản thân và cảm thấy mình được sống lại. Khi được hỏi về kiểu đàn ông mà cô sẽ ‘gật đầu’, Phương Mai cho biết rằng cô thích người lớn tuổi, từng trải, giỏi về tư duy quan trọng hơn là kiếm tiền.

Cô tìm kiếm sự an toàn và tin tưởng, nhưng không muốn kiểm soát hay bị kiểm soát. Với tinh thần cởi mở và tự tin, Phương Mai đang tận hưởng cuộc sống độc thân và tập trung vào sự nghiệp của mình.