Cuốn sách ‘Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba’ do Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam ấn hành vào tháng 6/2025 đã tạo nên một sự kiện mới trong loạt các tác phẩm về nữ bác sĩ chiến trường – liệt sĩ Đặng Thùy Trâm. Sự kiện này tiếp nối dòng chảy về cuộc đời và lý tưởng của nữ bác sĩ đã hy sinh trong chiến tranh Việt Nam, với những ghi chép chân thực và cảm động.

Ngày 18/7, tại Hà Nội, chương trình giao lưu giới thiệu sách ‘Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba’ đã diễn ra. Sự kiện này được tổ chức bởi Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, Báo Phụ nữ Việt Nam, Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam và Trung tâm Hỗ trợ phụ nữ phát triển, nhân kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ 27/7. Tại tọa đàm, bà Đặng Kim Trâm, người biên soạn cuốn sách và cũng là em gái của liệt sĩ Đặng Thùy Trâm, đã chia sẻ những câu chuyện về cuốn sách và chân dung của chị gái mình.

Theo bà Đặng Kim Trâm, cuốn sách ‘Nhật ký Đặng Thùy Trâm’ được xuất bản lần đầu vào năm 2005, dựa trên 2 tập nhật ký của bác sĩ Đặng Thùy Trâm bị thất lạc trong chiến tranh. Cuốn sách mới xuất bản gọi là ‘cuốn nhật ký thứ ba’, thực ra là cuốn đầu tiên được viết trong 2 năm cuối cùng trước khi Đặng Thùy Trâm vào miền Nam. Bà Đặng Kim Trâm cho biết, gia đình quyết định xuất bản cuốn nhật ký thứ ba để đưa ra một bức tranh đầy đủ hơn về Đặng Thùy Trâm, về tuổi thơ, gia đình, và những trăn trở của chị khi còn là học sinh.

Cuốn sách không chỉ là những câu chuyện ở chiến trường mà còn cho người đọc thấy một góc nhìn khác về lẽ sống, ước mơ cứu chữa bệnh nhân và sứ mệnh của công dân khi đất nước đang bị chia cắt. Nhà phê bình văn học, nhà nghiên cứu Hà Thanh Vân, đánh giá cao cuốn nhật ký thứ ba, cho rằng nó phản ánh sâu sắc chiều sâu suy tư và nhân cách của liệt sĩ Đặng Thùy Trâm. Thông qua cuốn sách, gia đình đã ‘viết tiếp’ tuổi 20 bằng tình yêu, ký ức và góp phần phát triển một loại hình văn học mang tên nhật ký.

Cuốn sách ‘Đặng Thùy Trâm và cuốn nhật ký thứ ba’ được chia thành 2 phần chính. Phần thứ nhất tập hợp những dòng ghi chép của cụ bà Doãn Ngọc Trâm, thân mẫu của bác sĩ Đặng Thùy Trâm, cùng 3 người em gái. Phần thứ hai gồm loạt bài viết của 3 người em gái, chia sẻ hành trình tìm và nhận lại tư liệu gốc rồi đưa ‘Nhật ký Đặng Thùy Trâm’ đến tay công chúng. Đại diện Nhà xuất bản Phụ nữ Việt Nam cho biết, cuốn sách không chỉ là sự tiếp nối dòng chảy về nữ bác sĩ chiến trường – liệt sĩ Đặng Thùy Trâm mà còn là tiếng vọng sâu lắng, mở thêm những cánh cửa mới dẫn vào tâm hồn người đã khuất nhưng đã/đang và vẫn còn sống mãi trong ký ức nhiều thế hệ.

Ngày 20/7, tại Nghĩa trang liệt sĩ Cổ Loa, xã Đông Anh, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hà Nội đã tổ chức chương trình ra quân ‘Ngày cuối tuần xanh tháng 7’ với sự tham gia của Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hà Nội Đặng Thị Phương Hoa và lãnh đạo các ban, đơn vị thuộc Ủy ban Mặt trận Tổ quốc TP.

Chương trình này là một phần trong chuỗi hoạt động hướng tới kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ (27/7/1947 – 27/7/2025). Sự kiện diễn ra tại đơn vị làm điểm tại Nghĩa trang liệt sĩ Cổ Loa, xã Đông Anh, với sự tham dự của đông đảo cán bộ, đoàn viên, hội viên các tổ chức chính trị – xã hội và nhân dân trên địa bàn.

Ngay sau lễ dâng hương, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Đặng Thị Phương Hoa cùng các đại biểu đã tham gia tổng vệ sinh môi trường tại khuôn viên Nghĩa trang liệt sĩ Cổ Loa. Hoạt động này nhằm thể hiện lòng biết ơn sâu sắc đối với các anh hùng liệt sĩ, thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng.

Theo lãnh đạo Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP Hà Nội, hoạt động này là một phần trong chuỗi hoạt động hướng tới kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ. Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam TP đã ban hành kế hoạch tuyên truyền và tổ chức các hoạt động kỷ niệm trên địa bàn TP Hà Nội. Các hoạt động bao gồm tuyên truyền về ý nghĩa lịch sử, chính trị, xã hội và giá trị nhân văn của Ngày Thương binh – Liệt sĩ; biểu dương các thương binh, bệnh binh, gia đình liệt sĩ, người có công với cách mạng.

Năm 2025, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc TP định hướng và chỉ đạo thống nhất 2 hoạt động đồng loạt trong tháng 7/2025. Đó là ra quân dọn dẹp vệ sinh, chỉnh trang nghĩa trang liệt sĩ và các nhà bia tưởng niệm gắn với hoạt động tổng vệ sinh môi trường ‘Ngày cuối tuần xanh tháng 7’.

Phát biểu tại chương trình, Phó Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam xã Đông Anh Nguyễn Thị Thảo cho biết, hoạt động này là một phần trong chuỗi hoạt động hướng tới kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ. Bà kêu gọi mỗi đoàn viên, thanh niên, hội viên và người dân tích cực tham gia các hoạt động trong chương trình ‘Ngày cuối tuần xanh’, cùng chung tay xây dựng không gian nghĩa trang liệt sĩ trang nghiêm, sạch đẹp.

Hưởng ứng chương trình, đoàn viên, hội viên các tổ chức chính trị xã hội trên địa bàn xã bày tỏ sự đồng lòng quyết tâm với tinh thần trách nhiệm cao trong các hoạt động ý nghĩa hướng về tháng 7. Với sự tham gia của đông đảo người dân và các tổ chức chính trị – xã hội, chương trình ra quân ‘Ngày cuối tuần xanh tháng 7’ tại Nghĩa trang liệt sĩ Cổ Loa đã thể hiện được tinh thần đoàn kết và trách nhiệm của cộng đồng trong việc bảo vệ và giữ gìn những giá trị lịch sử và nhân văn quý báu của dân tộc.

GeneStory – ‘Chìa khóa’ giải mã gene giúp xác định danh tính liệt sĩ và xây dựng nền y học dự phòng cho người Việt đang là một trong những dự án nổi bật trong lĩnh vực công nghệ sinh học hiện nay. Dự án ‘Ngân hàng ADN liệt sĩ’ của GeneStory đã đạt được những kết quả đáng kể sau chưa đầy 1 năm triển khai, với việc thu thập được 51.000 mẫu ADN thân nhân liệt sĩ.

Giáo sư Vũ Hà Văn, Chủ tịch và Nhà sáng lập GeneStory, cùng Tiến sĩ Dương Ngọc Cường, Tổng Giám đốc GeneStory, đã chia sẻ về dự án đầy tham vọng này. Mục tiêu chính của dự án là hỗ trợ việc xác định danh tính của các liệt sĩ vẫn còn nhiều gia đình chưa tìm được phần mộ người thân sau hơn 50 năm. Theo GS. Vũ Hà Văn, cả nước có hơn 1 triệu liệt sĩ và khoảng 300.000 ngôi mộ liệt sĩ đã được quy tập nhưng chưa xác định được danh tính.

Tiến sĩ Dương Ngọc Cường cho biết GeneStory đã xác định danh tính 16 liệt sĩ và đưa họ trở về với gia đình. Thành công này không chỉ mang lại niềm vui cho các gia đình mà còn thể hiện tiềm năng lớn của công nghệ giải mã gene trong việc giải quyết những vấn đề lâu đời. Việc giải mã gene không chỉ giúp tìm kiếm thân nhân liệt sĩ mà còn xây dựng nền tảng cho y học dự phòng tại Việt Nam.

GeneStory cũng đang triển khai dự án ‘Thuốc đúng cho em’ với mục tiêu xét nghiệm gene để xác định thuốc phù hợp cho trẻ em bị bệnh động kinh. Dự kiến trong thời gian tới, GeneStory sẽ tiếp tục mở rộng nghiên cứu và triển khai các chương trình ‘thuốc đúng’ đối với nhiều bệnh lý khác. Điều này cho thấy sự cam kết của GeneStory trong việc ứng dụng công nghệ gene vào thực tiễn y học, không chỉ dừng lại ở việc xác định danh tính liệt sĩ mà còn trong điều trị và phòng ngừa bệnh tật.

Với mục tiêu trở thành ‘chìa khóa’ giải mã gene giúp người Việt làm chủ công nghệ lõi, GeneStory kỳ vọng sẽ đóng góp nhiều hơn cho cộng đồng và xây dựng một nền y tế thông minh. Qua các dự án của mình, GeneStory không chỉ đang giúp giải quyết những vấn đề về xác định danh tính liệt sĩ mà còn mở ra những triển vọng mới trong lĩnh vực y học dự phòng và điều trị bệnh dựa trên công nghệ gene.

Nhìn chung, GeneStory đang đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của công nghệ sinh học tại Việt Nam, góp phần vào việc xây dựng một tương lai y tế tốt hơn cho cộng đồng. Với sự dẫn đầu của GS. Vũ Hà Văn và TS. Dương Ngọc Cường, GeneStory dự kiến sẽ tiếp tục đạt được những thành tựu quan trọng trong thời gian tới.

Nghĩa tình đồng đội: Hành trình tìm mộ liệt sĩ của ông Đào Duy Cử

Đã 50 năm trôi qua kể từ trận đánh Ngã 6 – Bằng Lăng, ông Đào Duy Cử vẫn không thể quên ký ức bi hùng khi 12 đồng đội hy sinh tại Cái Bè. Đến nay, ông vẫn âm thầm thực hiện hành trình tìm mộ đồng đội để đưa các anh về với đất mẹ. Câu chuyện của ông Cử là một tấm gương sáng về lòng nhân ái và trách nhiệm đối với đồng đội đã ngã xuống.

Ông Cử, sinh năm 1957, quê ở thôn Cống Xuyên, xã Thượng Phúc, Hà Nội, đã tham gia quân đội từ năm 1974 và trải qua nhiều trận đánh ác liệt tại chiến trường miền Nam. Trận đánh Ngã 6, Bằng Lăng vào ngày 11/3/1975 là một trong những trận đánh khốc liệt nhất mà ông đã tham gia. Trong trận chiến đó, 11 đồng chí đã anh dũng hy sinh, và ông Cử cũng bị thương nặng.

Mặc dù đã giải phóng, ông Cử vẫn không quên được những đồng đội đã ngã xuống. Ông đã quyết tâm đi tìm mộ đồng đội và đưa họ về quê nhà. Với sự giúp đỡ của người dân và chính quyền địa phương, ông đã tìm được vị trí của nhiều ngôi mộ đồng đội. Hơn 25 năm qua, ông đã tổ chức khoảng hơn 10 chuyến đi như vậy.

Ông Cử đã giúp đưa 9 liệt sĩ trở về quê nhà, trong đó có liệt sĩ Hoàng Văn Tương, người đồng đội từng chiến đấu cùng ông ở trận đánh năm 1975. Ông vẫn tiếp tục đi tìm mộ đồng đội và không bỏ cuộc, dù hành trình có nhiều khó khăn và thử thách.

Không chỉ đi tìm mộ liệt sĩ, ông Cử còn là người khởi xướng các chương trình đền ơn đáp nghĩa tại địa phương. Ông đã vận động cán bộ công nhân viên đóng góp ngày lương, quyên góp xây dựng những căn nhà tình nghĩa trị giá hàng chục triệu đồng cho gia đình chính sách.

Với những đóng góp không mệt mỏi, ông Cử đã được Chủ tịch nước trao tặng Huy chương Kháng chiến hạng Nhì, Huân chương Chiến công hạng Ba, và nhiều Bằng khen, Kỷ niệm chương khác. Tuy nhiên, với ông Cử, phần thưởng quý giá nhất là những lần được đưa đồng đội về quê, được thấy người mẹ liệt sĩ ôm tro cốt con trong nước mắt.

Ông Cử cho biết, ông sẽ tiếp tục đi tìm, để đưa được hết các đồng đội đã hy sinh của mình trở về quê hương. Mặt khác, ông vẫn tiếp tục mong muốn được đóng góp chăm lo cho các gia đình chính sách thông qua việc xây nhà tình nghĩa, tặng quà… Ông muốn làm được thật nhiều việc đền ơn, đáp nghĩa để tri ân những đồng đội đã ngã xuống cho cuộc sống tự do hôm nay.

Một hội nghị quan trọng đã diễn ra vào ngày 26/7 tại tỉnh Thanh Hóa, nhằm thu nhận mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính và công bố kết quả giám định ADN hài cốt liệt sĩ. Sự kiện này đã thu hút sự tham gia của hàng chục gia đình thân nhân liệt sĩ từ khắp nơi trên cả nước.

Ông Vũ Khắc Thận, trú tại thành phố Hải Phòng, một trong những người tham gia, chia sẻ: “Hàng chục năm kể từ ngày anh trai tôi hy sinh, gia đình tôi không có thông tin gì về phần mộ của anh. Tôi hy vọng, thông qua phương pháp giám định ADN, sẽ sớm tìm được mộ của anh trai”. Ông Thận mất 5 giờ sáng rời Hải Phòng, đến 7h30 cùng ngày đã có mặt tại Thanh Hóa để thực hiện lấy mẫu ADN. Liệt sĩ Vũ Khắc Cẩn, anh trai của ông Thận, nhập ngũ năm 1970 và hy sinh vào ngày 5/10/1971 tại chiến trường Quảng Trị. Gia đình chỉ nhận được giấy báo tử, không có thông tin về phần mộ.

Ông Hoàng Mạnh Phi, trú tại tỉnh Thanh Hóa, cũng tham gia sự kiện với hy vọng tương tự. Ông cho biết: “56 năm kể từ ngày anh trai tôi hy sinh, gia đình chưa từng có thông tin gì về phần mộ của anh. Chúng tôi đã đi tìm nhiều lần nhưng không có kết quả”. Theo thống kê của Sở Nội vụ và Công an tỉnh Thanh Hóa, toàn tỉnh có 55.932 liệt sĩ, trong đó 11.417 liệt sĩ đã xác định được thông tin, 37.720 trường hợp chưa xác định được danh tính, và 6.795 liệt sĩ không còn thân nhân.

Bí thư Tỉnh ủy Thanh Hóa, ông Nguyễn Doãn Anh, nhấn mạnh việc xây dựng ngân hàng gen ADN có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc xác định danh tính các liệt sĩ. Trong 17 ngày cao điểm, Công an tỉnh đã thu nhận gần 36.500 mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ. Tại hội nghị, ông Nguyễn Doãn Anh đã trao tặng quà đến đại diện thân nhân liệt sĩ đã xác định được danh tính và khen thưởng cho các tập thể, cá nhân có đóng góp tích cực trong công tác thu nhận mẫu ADN.

Việc thu nhận mẫu ADN và xây dựng ngân hàng gen là một nỗ lực lớn của tỉnh Thanh Hóa trong việc tìm kiếm và xác định danh tính các liệt sĩ. Đây là một quá trình khó khăn và phức tạp, nhưng với sự tham gia của các gia đình thân nhân liệt sĩ và các cơ quan chức năng, hy vọng rằng nhiều liệt sĩ sẽ được tìm thấy và an葬 trong thời gian tới. Theo dõi quá trình này sẽ giúp mang lại sự yên tâm và tôn vinh những người đã hy sinh vì Tổ quốc.

Ngày 21/8/1980, một sự kiện đau thương đã xảy ra tại Cổng trời vùng Đưng K’Nơh, Lâm Đồng, khi 11 cán bộ y tế và bưu điện hy sinh trong khi đang chống dịch bệnh sốt rét và tả. Sự kiện này đã để lại nhiều ám ảnh cho những người còn sống và trở thành một phần của lịch sử không thể lãng quên.

Đoàn công tác gồm 12 người đã lên đường đến huyện Đam Rông để chống dịch bệnh, nhưng khi đến Cổng trời, họ đã bị phục kích tấn công bởi bọn FULRO. Sự tấn công này đã khiến 11 người hy sinh, trong đó có nhiều người còn rất trẻ. Thương binh Lê Văn Đường, một trong những người trực tiếp chứng kiến sự kiện, vẫn không thể quên được nỗi đau và sự mất mát của đồng nghiệp.

Sự kiện này đã gây ra nhiều nước mắt và tiếc nuối. Anh Đường và những người còn sống đã phải trải qua nhiều khó khăn và hiểm nguy để vượt qua sự mất mát này. 31 năm sau, ngành y tế Lâm Đồng và huyện Lạc Dương đã xây dựng Nhà bia tưởng niệm để ghi nhận và tôn vinh 9 liệt sĩ ngành y tế.

Ngày nay, vùng đất Đưng K’Nơh đã thay da đổi thịt, tỷ lệ hộ nghèo đa chiều đã giảm đáng kể. Tuy nhiên, sự kiện đau thương tại Cổng trời vẫn còn là một phần của lịch sử và không thể lãng quên. Việc tưởng nhớ và tôn vinh những người đã hy sinh là một cách để tri ân và nhớ nguồn.

Tại Cổng trời, Nhà bia tưởng niệm đã trở thành một địa điểm linh thiêng, nơi nhiều người đến tưởng niệm và thắp hương. Sự kiện này cũng là một phần của bản tráng ca về vùng đất Nam Tây Nguyên, nơi mà khí thế mới và vận hội mới đã được xây dựng trên sự hy sinh và đau thương của những người đi trước.

45 năm đã trôi qua, nhưng ký ức về sự kiện đau thương tại Cổng trời vẫn còn sống mãi trong lòng những người còn sống. Sự hy sinh của 11 cán bộ y tế và bưu điện đã để lại một dấu ấn sâu sắc trong lịch sử của vùng đất Đưng K’Nơh, Lâm Đồng. Chúng ta không được quên những người đã hy sinh vì nhiệm vụ cao cả của họ.

Thông tin về sự kiện này đã được ghi lại trong lịch sử và được truyền tải đến các thế hệ sau. Những người còn sống sẽ luôn nhớ về những người đã hy sinh và tiếp tục phát huy tinh thần đoàn kết, vượt qua khó khăn để xây dựng cuộc sống tốt đẹp hơn.

Chiều ngày 25/7, tại Hà Nội, Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06, Bộ Công an) đã tổ chức Hội nghị trực tuyến sơ kết một năm triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân của liệt sĩ chưa xác định được danh tính trên toàn quốc. Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát biểu chỉ đạo tại hội nghị này.

Thủ tướng cho biết, Việt Nam có hơn 1,2 triệu liệt sĩ, trong đó khoảng 900.000 hài cốt đã được quy tập về các nghĩa trang. Tuy nhiên, vẫn còn khoảng 300.000 hài cốt liệt sĩ đã được an táng nhưng chưa xác định được danh tính. Bên cạnh đó, Việt Nam hiện có khoảng 652.000 thương binh, 198.000 bệnh binh, hơn 132.000 Bà mẹ Việt Nam Anh hùng và khoảng 320.000 người chịu ảnh hưởng chất độc hóa học.

Thủ tướng bày tỏ sự xúc động khi nhắc lại những con số này và cho biết chất độc dioxin để lại không chỉ ảnh hưởng đến cuộc đời của những người trực tiếp hứng chịu, mà còn di truyền qua các thế hệ con cháu. Chiến tranh đã lùi xa, nhưng còn bao gia đình vẫn đau đáu chờ đợi thông tin về phần mộ, hài cốt người thân để được đưa về quê hương an táng.

Người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các cơ quan, đơn vị phải đẩy nhanh tiến độ thu nhận mẫu ADN để không kịp thời. ‘Nếu không làm nhanh, sẽ không kịp nữa. Không ai sống mãi để chờ kết quả. Cho nên, chúng ta phải đột phá, hành quân nhanh hơn để chạy đua với thời gian. Đây là cuộc chạy đua vì ký ức, vì đạo lý và vì tương lai’, Thủ tướng chia sẻ.

Theo Cục Cảnh sát quản lý hành chính về trật tự xã hội, tính đến ngày 20/7/2025, cơ quan chức năng đã hoàn thành phân tích 11.138 mẫu ADN thân nhân liệt sĩ và cập nhật vào Cơ sở dữ liệu Căn cước hơn 10.000 dữ liệu ADN của thân nhân các liệt sĩ. Hội nghị cũng nghe báo cáo về kết quả triển khai kế hoạch thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ. Tính đến thời điểm hiện tại, đã có 57.273 mẫu được thu nhận. Nhiều địa phương đã vận động xã hội hóa để thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ.

Tại hội nghị, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã trao Thông báo kết quả giám định ADN hài cốt liệt sĩ cho đại diện thân nhân các gia đình liệt sĩ. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc xác định danh tính liệt sĩ và giúp đỡ gia đình họ. Để biết thêm thông tin về chương trình thu nhận mẫu ADN cho thân nhân liệt sĩ, vui lòng truy cập https://www.mps.gov.vn/ hoặc liên hệ với cơ quan chức năng gần nhất.

Chiều ngày 25/7, Cục Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội (C06, Bộ Công an) đã tổ chức Hội nghị sơ kết Kế hoạch 356/KH-BCA-C06 về việc thu nhận mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính. Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã tham dự và phát biểu chỉ đạo tại hội nghị.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã bày tỏ sự xúc động và đau lòng khi nhắc đến số lượng lớn thương binh, Bà mẹ Việt Nam anh hùng và người bị ảnh hưởng bởi chất độc hóa học tại Việt Nam. Đất nước ta hiện có khoảng 652.000 thương binh, hơn 132.000 Bà mẹ Việt Nam anh hùng và khoảng 320.000 người bị ảnh hưởng bởi chất độc hóa học.

Kế hoạch 356 của Bộ Công an là một chương trình quy mô lớn, mang giá trị nhân văn sâu sắc, hướng đến mục tiêu xác định danh tính cho các liệt sĩ còn thiếu thông tin, những người con đã hóa thân vào đất mẹ, đang yên nghỉ tại hàng nghìn nghĩa trang trên khắp cả nước. Tính đến ngày 20/7, toàn quốc đã thu nhận được hơn 57.000 mẫu ADN thân nhân liệt sĩ.

C06 đã chỉ đạo và phối hợp với công an địa phương rà soát để thu mẫu ADN thân nhân của 89 liệt sĩ. Kết quả, C06 đã phối hợp với Cục Người có công (Bộ Nội vụ) hoàn thành hồ sơ công nhận danh tính liệt sĩ đối với 16 anh hùng liệt sĩ. Đây là kết quả bước đầu triển khai ngân hàng Gen (ADN) của thân nhân liệt sĩ chưa xác định được danh tính.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết đất nước ta có hơn 1,2 triệu liệt sĩ, trong đó, khoảng 900.000 hài cốt đã được quy tập về các nghĩa trang. Tuy nhiên, đến nay vẫn còn khoảng 300.000 hài cốt liệt sĩ đã được an táng nhưng chưa xác định được danh tính. Thủ tướng bày tỏ trăn trở trước thực tế rằng thời gian đang trôi đi, điều kiện khí hậu, môi trường khắc nghiệt khiến việc tìm kiếm và xác minh danh tính liệt sĩ ngày càng khó khăn hơn.

Trong khi đó, thân nhân liệt sĩ, những người mong mỏi được đón phần mộ người thân trở về, ngày một già yếu, thậm chí nhiều người đã không còn. Thủ tướng chỉ đạo rằng cần phải đột phá, hành quân nhanh hơn để chạy đua với thời gian. Đây là cuộc chạy đua vì ký ức, vì đạo lý và vì tương lai.

Xác định ADN không chỉ là thao tác kỹ thuật sinh học, mà còn là chìa khóa phục hồi ký ức lịch sử cho thân nhân gia đình liệt sĩ, là công cụ để kết nối quá khứ, hiện tại và tương lai. Việc này thể hiện sự tri ân sâu sắc, là giá trị đạo lý và nhân văn đặc biệt của dân tộc Việt Nam.

Thủ tướng nhấn mạnh rằng mục tiêu của chúng ta là đưa được nhiều liệt sĩ trở về với tên tuổi, với quê hương, gia đình, để không một liệt sĩ nào bị lãng quên, không một gia đình liệt sĩ nào còn phải chờ đợi, mong ngóng trong vô vọng.

Quảng Ngãi – một tỉnh với lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc đầy gian nan và hy sinh. Tỉnh đã và đang nỗ lực triển khai công tác quy tập, tìm kiếm và xác định danh tính hài cốt liệt sĩ còn thiếu thông tin. Sự hỗ trợ từ các cơ quan chức năng và đơn vị liên quan đã giúp tỉnh thực hiện quyết liệt việc tìm kiếm và quy tập hài cốt liệt sĩ, đồng thời xác định danh tính của các liệt sĩ.

Nghĩa trang Liệt sĩ Nghĩa Thắng, xã Trà Giang, tỉnh Quảng Ngãi, là một trong những nghĩa trang được xây dựng từ năm 1984, với 786 phần mộ liệt sĩ, trong đó có 396 phần mộ chưa xác định thông tin. Để cải thiện điều này, công tác khai quật, lấy mẫu sinh phẩm tại nghĩa trang đã được tiến hành cùng với việc tu bổ, chỉnh trang lại các phần mộ liệt sĩ. Toàn bộ 396 phần mộ liệt sĩ chưa xác định thông tin đã được lấy mẫu kiểm tra chất lượng để giám định ADN. Ông Nguyễn Văn Quang, Phó Chủ tịch UBND xã Tư Nghĩa cho biết, việc lấy mẫu ADN xác định lại danh tính cho liệt sĩ là việc làm vô cùng ý nghĩa, giúp các gia đình tìm được thân nhân và trả lại tên cho các liệt sĩ.

Tỉnh Quảng Ngãi đã phối hợp với Cục Người có công, Bộ Nội vụ và Viện Pháp y Quốc gia tiến hành khai quật, lấy mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để xác định gen các liệt sĩ chưa xác định danh tính. Năm 2024, tỉnh đã tiến hành khai quật gần 1.100 mộ liệt sĩ đang được chôn cất ở các nghĩa trang liệt sĩ trên địa bàn tỉnh mà chưa xác định danh tính. Bà Chu Thị Thủy, Giám định viên, Viện Pháp y Quốc gia cho biết, chất lượng các hài cốt được khai quật tại Nghĩa trang xã Nghĩa Thắng đủ điều kiện để giám định ADN chiếm tỷ lệ khoảng 50% đến trên 50% bộ hài cốt được lấy mẫu.

Từ năm 2021 đến tháng 3/2025, Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ngãi đã phối hợp lấy 96 mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để giám định ADN, kết quả, 3 liệt sĩ được xác định có quan hệ huyết thống theo dòng mẹ. Tỉnh Quảng Ngãi cũng đã phối hợp với Cục Người có công và Viện Pháp y quốc gia khai quật hơn 2.000 mộ liệt sĩ chưa xác định được danh tính tại 19 Nghĩa trang trong tỉnh, lấy mẫu sinh phẩm hài cốt liệt sĩ để giám định ADN.

Trung tá Hồ Viết Ba, Trưởng ban chính sách, Phòng chính trị, Bộ Chỉ huy quân sự tỉnh Quảng Ngãi cho biết, thực hiện công tác số hóa trong công tác kết luận địa bàn, lập bản đồ tìm kiếm quy tập liệt sĩ thời gian qua, Ban chính sách triển khai toàn diện, đồng bộ và đạt hiệu quả thiết thực. Tỉnh Quảng Ngãi là chiến trường rất ác liệt trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, tổng số liệt sĩ hy sinh trên địa bàn tỉnh là hơn 37.000. Đến nay đã tìm kiếm quy tập được hơn 34.000 liệt sĩ; số chưa tìm kiếm được là hơn 2.700 liệt sĩ. Đồng thời có gần 1.000 liệt sĩ là con em tỉnh Quảng Ngãi hy sinh trên địa bàn tỉnh khác và làm nhiệm vụ quốc tế tại Lào, Campuchia.

Những năm qua, Ban Chỉ đạo 515 tỉnh Quảng Ngãi triển khai nhiệm vụ tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ và xác định danh tính liệt sĩ còn thiếu thông tin. Bên cạnh công tác quy tập, Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục phối hợp Cục người có công để lấy mẫu gen (ADN) để xác định danh tính những phần mộ liệt sĩ còn thiếu thông tin. Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Giám đốc Sở Nội vụ tỉnh Quảng Ngãi cho biết, sau sắp xếp, vẫn xác định đây là nhiệm vụ quan trọng phải tiếp tục thực hiện. Sẽ tập trung xác định thông tin mộ liệt sĩ hiện nay còn thiếu thông tin kết hợp với việc xây dựng Đề án tổng thể sửa chữa, nâng cấp mộ liệt sĩ kết hợp qua đó thực hiện xác định danh tính hài cốt liệt sĩ.