TP.HCM đang đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc phòng chống thuốc giả và thực phẩm giả. Sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử và mạng xã hội đã làm cho thị trường tiêu dùng của thành phố trở nên năng động và đa dạng hơn, nhưng cũng kéo theo nhiều thách thức với tính chất ngày càng phức tạp.

Trong buổi làm việc với Đoàn khảo sát Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân TP.HCM Nguyễn Văn Dũng đã cho biết về những thách thức này. Ông Dũng nhấn mạnh rằng sau khi hợp nhất 3 địa phương, thị trường tiêu dùng của thành phố đã trở nên đa dạng hơn, nhưng cũng tạo điều kiện cho hàng giả, hàng kém chất lượng xâm nhập vào chuỗi cung ứng.

Phó Giám đốc Sở Y tế Nguyễn Hoài Nam cũng cho rằng thị trường tiêu dùng của thành phố vẫn tồn tại một bộ phận người tiêu dùng có xu hướng ưa chuộng các loại hàng ‘xách tay’, sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ. Điều này vô tình tạo điều kiện cho các loại hàng giả, hàng kém chất lượng, hàng không rõ nguồn gốc, xuất xứ xâm nhập vào chuỗi cung ứng và len lỏi đến tay người tiêu dùng.

Trong thời đại số hóa, xu hướng mua sắm trực tuyến ngày càng phổ biến và lan rộng trong nhiều lĩnh vực, bao gồm cả lĩnh vực y tế. Tuy nhiên, các nền tảng mạng xã hội và thương mại điện tử hiện chưa có quy chuẩn kiểm soát chặt chẽ, nhất là với nhóm sản phẩm chăm sóc sức khỏe bao gồm thuốc, thực phẩm chức năng.

Để tăng cường hiệu quả quản lý quảng cáo thuốc, thực phẩm và kinh doanh trái phép trên nền tảng thương mại điện tử, Thành phố kiến nghị các chính quyền địa phương cần có sự hoàn thiện hơn nữa về cơ sở pháp lý liên ngành, nâng cao năng lực giám sát không gian mạng, phối hợp chặt chẽ với các nền tảng công nghệ để kiểm soát, gỡ bỏ nội dung vi phạm một cách kịp thời.

Thời gian qua, Thành phố đã triển khai nhiều đợt kiểm tra, xử lý vi phạm trong sản xuất, kinh doanh thuốc, thực phẩm, mỹ phẩm, thiết bị y tế và thực phẩm chức năng, với sự phối hợp của các sở, ngành. Các đoàn liên ngành tập trung kiểm tra điểm nóng, cơ sở nghi vấn, khu vực giáp ranh và xử lý nghiêm vi phạm.

Từ tháng 1/2024 đến tháng 6/2025, các đơn vị, sở, ngành là thành viên Ban Chỉ đạo 389 Thành phố đã thanh tra, kiểm tra 27.711 vụ; phát hiện và bắt giữ 4.415 vụ vi phạm về hàng cấm, hàng lậu; 21.821 vụ vi phạm về gian lận thương mại và 1.475 vụ vi phạm về hàng giả; tổng số tiền thu nộp ngân sách là gần 2.000 tỷ đồng và khởi tố 36 vụ với 89 đối tượng.

Lãnh đạo TP.HCM kiến nghị Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, sửa đổi Luật Hình sự theo hướng mở rộng phạm vi áp dụng và tăng khung hình phạt; bổ sung mức xử phạt nặng đối với hành vi tiếp tay, bao che cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng gian, hàng giả, hàng kém chất lượng gây ảnh hưởng đến sức khỏe nhân dân.

Trong bối cảnh mạng xã hội đang phát triển với tốc độ bùng nổ, việc đảm bảo sự minh bạch trong hoạt động quảng cáo thông qua người có ảnh hưởng đã trở thành một yêu cầu cấp thiết. Mục tiêu chính là bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và duy trì sự lành mạnh, minh bạch của thị trường.

Sự phát triển mạnh mẽ của mạng xã hội đã làm thay đổi hoàn toàn cách thức mà người tiêu dùng tiếp cận thông tin và đưa ra quyết định mua sắm. Ngày càng nhiều người tiêu dùng tin tưởng vào ý kiến của người thân, bạn bè hoặc những người có ảnh hưởng, những cá nhân thường chia sẻ trải nghiệm cá nhân của họ. Điều này tạo ra một cảm giác gần gũi và chân thực, giúp người tiêu dùng dễ dàng đưa ra quyết định mua sắm hơn.

Tuy nhiên, chính niềm tin này cũng dễ bị lợi dụng bởi nhiều người có ảnh hưởng và nhãn hàng. Họ thường lồng ghép nội dung quảng cáo vào các bài đăng mà không công khai rằng đó là quảng cáo. Điều này khiến người xem tưởng rằng họ đang được giới thiệu sản phẩm một cách chân thành. Hệ quả là người tiêu dùng không thể đưa ra quyết định mua sắm một cách tỉnh táo, đặc biệt là khi họ tin tưởng tuyệt đối vào lời khuyên từ người nổi tiếng mà không nghi ngờ gì về mục đích thực sự phía sau.

Thực tế cho thấy, nhiều người tiêu dùng đã bị cuốn theo cảm xúc cá nhân và tin tưởng vào những lời giới thiệu mà không biết rằng đó là quảng cáo. Điều này đã dẫn đến tình trạng mua phải sản phẩm không đúng chất lượng, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe và an toàn của người dùng.

Đại biểu Tạ Văn Hạ, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, nhận định rằng tình trạng quảng cáo trá hình đang len lỏi trên các nền tảng số và ảnh hưởng rất lớn đến tâm lý của giới trẻ, đặc biệt là trẻ em. Nhiều nội dung quảng cáo mang tính dung tục, lệch chuẩn văn hóa, hướng tới việc câu view, gây hiệu ứng đám đông, làm xói mòn giá trị đạo đức.

Một trong những giải pháp quan trọng được đề xuất là yêu cầu người truyền tải quảng cáo phải được kiểm soát và chứng nhận năng lực, tương tự như hướng dẫn viên du lịch. Các nền tảng mạng xã hội cũng phải chịu trách nhiệm trong việc kiểm duyệt và xác thực danh tính, mục đích của người truyền tải nội dung thương mại.

Nghị định 55/2024/NĐ-CP ngày 16/5/2024 của Chính phủ đã quy định rõ khái niệm người có ảnh hưởng và trách nhiệm của họ trong việc thông báo trước cho người tiêu dùng về việc mình được tài trợ để cung cấp thông tin về sản phẩm. Nếu không công khai điều này với người tiêu dùng, hoặc cung cấp thông tin không chính xác, không đầy đủ, họ sẽ bị xem xét xử phạt hành chính.

Để bảo đảm quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng, đồng thời xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, yêu cầu đặt ra là các chủ thể tham gia – tổ chức, cá nhân kinh doanh và người có ảnh hưởng – phải tuân thủ nghiêm các quy định pháp luật về cung cấp thông tin và trách nhiệm minh bạch trong hoạt động quảng cáo.

Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ cho rằng cần phải có quy định chặt chẽ về người truyền tải thông tin quảng cáo, yêu cầu những người này phải được đào tạo, cấp chứng chỉ và cập nhật kiến thức định kỳ. Bên cạnh đó, các nền tảng mạng xã hội phải chịu trách nhiệm kiểm soát, thay vì chỉ làm trung gian giữa người bán và người quảng bá sản phẩm.

Trong bối cảnh hiện nay, việc quản lý hoạt động quảng cáo trên mạng xã hội đang trở thành một thách thức lớn. Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, doanh nghiệp và người tiêu dùng.

Một số chuyên gia cho rằng, việc đưa ra các quy định và chế tài cụ thể sẽ giúp kiểm soát và ngăn chặn các hoạt động quảng cáo trá hình trên mạng xã hội. Đồng thời, người tiêu dùng cũng cần phải nâng cao nhận thức và kỹ năng để có thể phân biệt được quảng cáo và nội dung thực sự.