Nhiều mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam, trong đó có thanh long, ớt và đậu bắp, đang gặp khó khăn trong việc xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) do vấn đề thủ tục cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hàng trăm tấn hàng hóa đang bị mắc kẹt tại các kho lạnh, gây thiệt hại cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Từ ngày 1-7-2025, theo Thông tư 12/2025/TT-BNNMT, trách nhiệm cấp phép giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu đã được chuyển từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường sang Sở An toàn thực phẩm tại các địa phương. Tuy nhiên, cho đến nay, nhiều Sở An toàn thực phẩm, trong đó có Sở An toàn thực phẩm TPHCM, cho biết vẫn chưa có đủ căn cứ pháp lý để cấp giấy chứng nhận này do sự không rõ ràng trong quy định pháp luật.

Tình trạng này đã gây ra sự tê liệt trong việc xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp Việt Nam. Từ đầu tháng 7 đến nay, nhiều lô hàng như thanh long, ớt, đậu bắp bị mắc kẹt và không thể xuất khẩu sang EU do thiếu giấy chứng nhận an toàn thực phẩm. Hiệp hội Hồ tiêu và Cây gia vị Việt Nam đã báo cáo rằng có khoảng 250 tấn hàng gia vị trị giá 2,4 triệu USD đang chờ cấp phép. Tại tỉnh Bình Thuận, hàng trăm tấn thanh long xuất khẩu đang bị hư hỏng do thời gian lưu kho quá lâu.

Trước đây, trách nhiệm cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm cho sản phẩm có nguồn gốc thực vật xuất khẩu thuộc về Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. Tuy nhiên, với quy định mới, trách nhiệm này đã được chuyển về cho địa phương quản lý. Tuy nhiên, cơ quan chức năng tại địa phương chưa sẵn sàng để thực hiện nhiệm vụ mới này.

Tại hội nghị tổ chức ngày 29-7 giữa Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) với các địa phương, vấn đề cấp phép vẫn chưa được giải quyết. Việc chậm cấp giấy chứng nhận không chỉ gây thiệt hại trực tiếp cho doanh nghiệp mà còn ảnh hưởng đến uy tín và thương hiệu của họ.

Câu chuyện này đặt ra yêu cầu về nguyên tắc “trong suốt về mặt kỹ thuật” trong quản lý nhà nước. Các cơ quan chức năng cần đảm bảo rằng việc thay đổi trong hệ thống quản lý không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Phân định trách nhiệm và sửa chữa văn bản là việc nội bộ của các đơn vị được Chính phủ giao nhiệm vụ và không nên để việc này kéo dài gây hậu quả cho doanh nghiệp.

Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen dự kiến sẽ có cuộc gặp quan trọng với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Scotland vào ngày 27/7. Cuộc gặp mặt này diễn ra trong bối cảnh nhiều kỳ vọng được đặt vào khả năng đạt được thỏa thuận khung về thương mại giữa Mỹ và châu Âu trong cuối tuần này.

Nhiều nhà ngoại giao và chức châu Âu đang tỏ ra lạc quan về triển vọng đạt được thỏa thuận thương mại. Tuy nhiên, ông Trump tỏ ra thận trọng khi đánh giá về khả năng đạt được thỏa thuận này, chỉ đưa ra xác suất khoảng 50% hoặc thấp hơn. Tổng thống Mỹ nhấn mạnh rằng đây là một thỏa thuận lớn và Liên minh châu Âu (EU) có khả năng đạt được điều này.

Căng thẳng thương mại giữa Mỹ và châu Âu trong vài tháng gần đây đã khiến các nhà đầu tư trở nên thận trọng. Tuy nhiên, nếu thỏa thuận thương mại được hoàn thiện, nhiều nhà đầu tư có thể sẽ quay lại thị trường. Các nguồn tin từ quan chức và nhà ngoại giao tiết lộ rằng thỏa thuận có thể bao gồm giảm thuế nhập khẩu khoảng 15% đối với tất cả hàng hóa EU vào Mỹ. Đồng thời, thuế với nhôm và thép sẽ ở mức 50%.

Sự lạc quan của nhà đầu tư khi căng thẳng thương mại hạ nhiệt đã giúp thị trường chứng khoán Mỹ liên tiếp lập đỉnh trong tháng này. Tuy nhiên, hiện tại, các nhà đầu tư vẫn đang quan sát tình hình khi hạn chót 1/8 đang đến gần. Nếu không đạt được thỏa thuận thương mại với Mỹ, các nước sẽ phải đối mặt với mức thuế mới.

EU hiện đang chịu thuế 10% với toàn bộ hàng hóa vào Mỹ. Trong khi đó, thuế với nhôm và thép là 50%, xe hơi và phụ tùng xe hơi là 25%. Các loại thuế của Mỹ hiện đang tác động đến 380 tỷ euro (420 tỷ USD) hàng hóa châu Âu, tương đương khoảng 70% hàng xuất khẩu của khu vực này.

Hy vọng về một thỏa thuận với châu Âu tăng lên sau khi ông Trump thông báo đạt được thỏa thuận thương mại với Nhật Bản hồi đầu tuần. Dự báo thỏa thuận với châu Âu cũng có thể giảm thuế xe hơi về 15%, và mức thuế đối ứng mới có thể về 15% với toàn bộ hàng hóa châu Âu. Điều này đang tạo ra một tia sáng hy vọng cho mối quan hệ thương mại giữa Mỹ và châu Âu.

Các nhà đầu tư đang chờ đợi kết quả cuộc gặp giữa Chủ tịch EC Ursula von der Leyen và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Kết quả của cuộc gặp này có thể có tác động đáng kể đến thị trường chứng khoán và quan hệ thương mại giữa hai bên.

Một thỏa thuận thương mại giữa Mỹ và châu Âu có thể mang lại nhiều lợi ích cho cả hai bên. Nó có thể giúp giảm căng thẳng thương mại, tăng cường quan hệ kinh tế và mang lại cơ hội cho các doanh nghiệp.

Tuy nhiên, đạt được thỏa thuận thương mại không phải là một việc dễ dàng. Mỹ và châu Âu vẫn có nhiều quan điểm khác nhau về nhiều vấn đề. Do đó, các bên cần có sự kiên nhẫn và nỗ lực để đạt được một thỏa thuận.