Ngày 31/7, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành Quyết định số 1963/QĐ-BKHCN về việc điều chỉnh Kế hoạch kiểm tra năm 2025. Quyết định này có hiệu lực kể từ ngày ký và thể hiện sự chủ động, linh hoạt trong công tác quản lý nhà nước nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.

Theo nội dung quyết định, kế hoạch kiểm tra năm 2025 được điều chỉnh với việc bổ sung 38 cuộc kiểm tra trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Trong đó, Bộ sẽ tiến hành 9 cuộc kiểm tra việc chấp hành quy định pháp luật về khoa học và công nghệ đối với nhiệm vụ khoa học và công nghệ sử dụng ngân sách nhà nước. Đây là một phần quan trọng trong việc quản lý và đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước trong lĩnh vực khoa học và công nghệ.

Bên cạnh đó, Bộ cũng sẽ thực hiện 13 cuộc kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật về chỉ dẫn bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp; tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, đo lường, chất lượng sản phẩm, hàng hóa, nhãn hàng hóa; bảo đảm an toàn bức xạ, an ninh nguồn phóng xạ. Các cuộc kiểm tra này nhằm đảm bảo các tổ chức, doanh nghiệp tuân thủ các quy định pháp luật về sở hữu công nghiệp và an toàn bức xạ.

Ngoài ra, Bộ sẽ tiến hành 3 cuộc kiểm tra chấp hành quy định của pháp luật về hoạt động chuyển giao công nghệ; 5 cuộc kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật về hoạt động giám định máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ. Việc kiểm tra này sẽ giúp Bộ có cái nhìn tổng quan về tình hình thực thi pháp luật trong hoạt động chuyển giao công nghệ và giám định máy móc, thiết bị.

Đặc biệt, Bộ cũng sẽ thực hiện 2 cuộc kiểm tra về việc chấp hành quy định của pháp luật trong hoạt động nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng; 4 cuộc kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật về tần số vô tuyến điện và 2 cuộc kiểm tra việc chấp hành quy định của pháp luật trong hoạt động cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ. Các cuộc kiểm tra này sẽ giúp Bộ đánh giá hiệu quả của các quy định pháp luật trong các lĩnh vực này.

Đáng chú ý, Bộ đã quyết định thay đổi cơ quan tiến hành kiểm tra, thời gian tiến hành kiểm tra đối với 4 cuộc kiểm tra; dừng triển khai 4 cuộc kiểm tra việc chấp hành các quy định của pháp luật về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật và chất lượng sản phẩm, hàng hóa trong hoạt động đánh giá sự phù hợp. Việc điều chỉnh này thể hiện sự linh hoạt và chủ động của Bộ trong việc quản lý và điều hành kế hoạch kiểm tra.

Việc điều chỉnh kế hoạch kiểm tra năm 2025 của Bộ Khoa học và Công nghệ nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi pháp luật trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, đồng thời thể hiện sự cam kết của Bộ trong việc tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, an toàn và hiệu quả cho các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực này.

Ứng dụng công nghệ, đặc biệt là Dữ liệu lớn (Big Data) và Trí tuệ nhân tạo (AI), đang cách mạng hóa ngành y tế toàn cầu. Tuy nhiên, tại Việt Nam, việc áp dụng những công nghệ này vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua. Trong một cuộc trao đổi gần đây với Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy, GS.TS.BS Lê Hữu Song, Giám đốc Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đã chia sẻ về những rào cản và hướng đi trong công cuộc chuyển đổi số y tế.

GS.TS.BS Lê Hữu Song nhấn mạnh rằng, để ứng dụng hiệu quả AI và Dữ liệu lớn trong y tế Việt Nam, chúng ta đang đối mặt với ba thách thức chính. Thứ nhất, về cơ sở hạ tầng công nghệ, nền tảng băng thông và hệ thống máy chủ chưa thực sự chuẩn hóa. Điều này đòi hỏi đầu tư lớn để xây dựng hạ tầng công nghệ thông tin mạnh mẽ và bảo mật. Thứ hai, về chính dữ liệu, mặc dù y tế là một lĩnh vực có kho dữ liệu khổng lồ, nhưng liệu những dữ liệu này có phải là ‘dữ liệu sạch’, ‘dữ liệu sống’ và có giá trị hay không? Việc chuẩn hóa và làm sạch dữ liệu là một bước quan trọng để có thể áp dụng AI và phân tích dữ liệu lớn. Thứ ba, và cũng là yếu tố quyết định, chính là con người. Con người luôn có xu hướng làm những việc dễ và quen thuộc, và thay đổi một thói quen là một cuộc cách mạng với mỗi cá nhân. Do đó, việc thay đổi tư duy và cách làm việc của đội ngũ y tế là thách thức không nhỏ.

Tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, việc ứng dụng bệnh án điện tử và phân tích dữ liệu đang diễn ra. Tuy nhiên, GS.TS.BS Lê Hữu Song cũng thừa nhận rằng, bệnh viện đang ở giai đoạn ‘bệnh án máy tính hóa’ chứ chưa phải ‘bệnh án điện tử’ đúng nghĩa. Bệnh viện đang nỗ lực để có thể vận hành bệnh án điện tử hoàn thiện theo đúng quy định của Chính phủ và Bộ Y tế. Điều này không chỉ giúp tối ưu hóa quy trình khám chữa bệnh mà còn tạo nền tảng cho việc áp dụng AI và phân tích dữ liệu lớn trong tương lai.

Trong bối cảnh đó, vai trò của hợp tác trong nước và quốc tế trở nên quan trọng. GS.TS.BS Lê Hữu Song cho rằng, hợp tác là điều kiện bắt buộc. Việt Nam là một nước đang phát triển, chúng ta không thể tự mình làm tất cả. Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 rất tích cực trong hợp tác quốc tế, và cũng muốn nhấn mạnh đến nguồn lực vô giá là các chuyên gia người Việt ở nước ngoài. Họ đang giữ những vị trí quan trọng tại các tổ chức, viện nghiên cứu, tập đoàn lớn trên khắp thế giới. Sự hợp tác này không chỉ giúp chuyển giao công nghệ mà còn mở ra cơ hội học hỏi và phát triển cho đội ngũ y tế trong nước.

Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 xác định nhiệm vụ của mình không chỉ là tiếp nhận công nghệ cho riêng mình. Chúng tôi muốn trở thành trung tâm tiếp nhận, làm chủ và chuyển giao công nghệ cho toàn bộ hệ thống y tế trong nước, từ quân y đến dân y, một cách vô điều kiện. Đó là cách để chúng ta cùng nhau phát triển, cùng nhau đi lên trong cuộc cách mạng công nghệ này. Qua đó, chúng ta có thể xây dựng một hệ thống y tế hiện đại, hiệu quả và có khả năng cạnh tranh với quốc tế.

Như vậy, việc ứng dụng AI và Dữ liệu lớn trong y tế tại Việt Nam còn nhiều thách thức, nhưng với sự quyết tâm và hợp tác chặt chẽ, chúng ta hoàn toàn có thể vượt qua những thách thức này. Mục tiêu cuối cùng là xây dựng một hệ thống y tế hiện đại, hiệu quả, đáp ứng được nhu cầu khám chữa bệnh của người dân và góp phần vào sự phát triển của đất nước.

Chính phủ Việt Nam đã ban hành Nghị định 205/2025/NĐ-CP, nhằm mở rộng các ưu đãi về vốn, công nghệ, nhân lực và thị trường để thúc đẩy sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ. Nghị định này được kỳ vọng sẽ giúp tháo gỡ những khó khăn về vốn, công nghệ, pháp lý và thị trường cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực quan trọng này.

Nghị định 205/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 111/2015/NĐ-CP về phát triển công nghiệp hỗ trợ. Các chính sách mới trong nghị định này sẽ có hiệu lực từ ngày 1/9 tới đây. Theo các chuyên gia kinh tế, chính sách mới này sẽ mang lại nhiều lợi ích cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.

Đặc biệt, Nghị định 205/2025/NĐ-CP bổ sung quy định hỗ trợ tối đa 70% chi phí cho các hoạt động đào tạo chuyên gia, nâng cao năng lực tổ chức tư vấn và phát triển đội ngũ nhân lực kỹ thuật trong ngành. Các đối tượng thụ hưởng gồm cả sinh viên xuất sắc, giảng viên, nghiên cứu viên, chuyên gia kỹ thuật, công nhân lành nghề đang làm việc trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.

Nghị định mới cũng mở rộng hỗ trợ đối với các yếu tố gián tiếp nhưng mang tính quyết định, như môi trường đầu tư, thủ tục pháp lý, tiêu chuẩn kỹ thuật và phát triển thị trường. Các doanh nghiệp đầu tư vào khu hoặc cụm công nghiệp hỗ trợ sẽ được hỗ trợ thực hiện các quy định bảo vệ môi trường.

Về mặt pháp lý, các doanh nghiệp nhỏ và vừa sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên sẽ được tiếp cận các chương trình hỗ trợ pháp lý hiện hành, đồng thời được miễn, giảm một số chi phí hành chính theo quy định của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Cơ chế hỗ trợ kiểm định chất lượng cũng được đưa ra, doanh nghiệp sẽ được tài trợ một phần chi phí để thực hiện thử nghiệm, giám định, chứng nhận tiêu chuẩn, xây dựng hệ thống quản lý chất lượng, đăng ký bản quyền thương hiệu, mã vạch và các hoạt động liên quan đến sở hữu trí tuệ.

Ở khía cạnh thị trường, nghị định cho phép doanh nghiệp được hỗ trợ tối đa 70% chi phí khi tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, hội chợ – triển lãm trong và ngoài nước, cũng như các hoạt động liên kết với tập đoàn đa quốc gia để mở rộng chuỗi cung ứng.

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) tăng 9,2% so với cùng kỳ năm trước – mức cao nhất kể từ năm 2020 đến nay. Riêng ngành chế biến – chế tạo tăng 11,1%, góp 9,1 điểm % vào mức tăng chung.

Việt Nam hiện có khoảng 2.000 doanh nghiệp đang hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, tập trung chủ yếu ở các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Bắc Ninh, Đồng Nai… Tuy nhiên, phần lớn vẫn là doanh nghiệp quy mô nhỏ, năng lực tài chính và công nghệ còn hạn chế, chủ yếu làm gia công cấp thấp, tỷ lệ nội địa hóa chưa cao.

Nghị định 205/2025/NĐ-CP vì vậy không chỉ là chính sách ngắn hạn nhằm gỡ khó về vốn và công nghệ, mà còn là bước đi dài hạn để xây dựng nền tảng tự chủ về sản xuất – một trong những yếu tố then chốt để đảm bảo tăng trưởng bền vững, nâng cao vị thế của nền kinh tế Việt Nam trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt.

Khi được triển khai bài bản và minh bạch, Nghị định 205/2025/NĐ-CP sẽ đóng vai trò ‘đòn bẩy’ thúc đẩy cả hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ phát triển theo hướng hiện đại, hiệu quả và hội nhập. Đây là điều kiện tiên quyết để Việt Nam tránh lệ thuộc vào nhập khẩu linh kiện, nguyên vật liệu; đồng thời tăng khả năng tham gia vào mạng lưới sản xuất khu vực, tận dụng làn sóng dịch chuyển đầu tư quốc tế.

Trung Quốc đã công bố việc áp dụng một lớp kiểm soát kỹ thuật mới nhằm hạn chế xuất khẩu các công nghệ quan trọng trong chuỗi sản xuất pin xe điện. Đây là một bước đi chiến lược sâu sắc của Trung Quốc trong nỗ lực bảo vệ vị thế dẫn đầu toàn cầu trong lĩnh vực này. Các công nghệ liên quan đến sản xuất vật liệu cực cathode cho pin LFP (Lithium Iron Phosphate) và quy trình xử lý kim loại phi sắt, cùng các kỹ thuật tinh chế lithium, sẽ được đặt dưới sự kiểm soát nghiêm ngặt.

Bất kỳ hành vi chuyển giao hoặc chia sẻ công nghệ ra nước ngoài đều phải xin phép chính phủ Trung Quốc. Điều này đánh dấu một sự siết chặt kiểm soát hơn nữa từ Bắc Kinh đối với các công nghệ then chốt. Trước đó, Trung Quốc đã áp đặt hạn chế với nguyên liệu đất hiếm, linh kiện drone và chip bán dẫn theo chủ trương ‘Made in China 2025’ – chiến lược đầy tham vọng hướng tới hiện đại hóa ngành công nghiệp nội địa và đặt yếu tố tự chủ lên hàng đầu.

Việc kiểm soát sâu vào công nghệ phục vụ pin EV lần này đánh dấu bước tiến quan trọng hơn, bởi pin chiếm tới gần một phần ba chi phí của một chiếc xe điện và đại diện cho ‘trái tim’ công nghệ của EV. Trung Quốc hiện đã nắm giữ khoảng 65-70% công suất tinh chế lithium toàn cầu, sản xuất 70% pin điện, cùng với vị trí dẫn đầu về cathode và anode. Gã khổng lồ pin Trung Quốc CATL đang duy trì lợi thế rất lớn với các hợp đồng cung cấp cho Tesla, Ford và nhiều hãng ô tô toàn cầu.

Chính quyền Bắc Kinh muốn bảo vệ chuỗi giá trị này bằng cách giữ chặt công nghệ ở trong nước, hạn chế cả việc chuyển giao sang các khu vực có thể xảy ra rủi ro hoặc bất lợi địa chính trị. Động thái này của Trung Quốc rõ ràng được thúc đẩy bởi mong muốn bảo đảm an ninh kinh tế – không để đối thủ nước ngoài dễ dàng chiếm lĩnh công nghệ tiên tiến. Điều đó càng trở nên cấp thiết khi các quốc gia như Mỹ và EU đang ráo riết đẩy mạnh chính sách nội địa hoá nguồn cung, thực hiện dự án phát triển chuỗi cung ứng EV từ khai khoáng đến hoàn thiện pin.

Tuy nhiên, hệ quả từ động thái này với thị trường xe điện toàn cầu là rõ ràng. Các hãng xe phương Tây đang lo ngại rằng họ có thể bị đình trệ trong việc cập nhật công nghệ nếu không thể tiếp cận pin LFP thế hệ mới. Cathode LFP vốn đang ngày càng được sử dụng rộng rãi vì giá thành rẻ hơn và an toàn hơn, nhưng nếu Trung Quốc hạn chế xuất khẩu, các nhà sản xuất bên ngoài khó tiếp cận vật liệu chất lượng cao, ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng cạnh tranh.

Đối với các công ty đa quốc gia như CATL, Bosch, SK Innovation, Panasonic hay dự án pin ở châu Mỹ – Trung Quốc sẽ trở thành ‘cầu kiểm’ khi chuyển giao công nghệ. Họ sẽ buộc phải nộp đơn xin phép tại Bắc Kinh, và chờ được cấp giấy trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị gia tăng. Trong dài hạn, chính sách này có thể thúc đẩy làn sóng chuyển dịch đầu tư pin sang những nơi như Ấn Độ, Đông Nam Á hoặc châu Mỹ La-tinh – nơi chi phí đất đai, lao động thấp hơn và chính sách thu hút đầu tư EV đang được cải thiện.

Tuy nhiên, việc xây dựng cơ sở hạ tầng, nguồn nguyên liệu và trình độ kỹ thuật sẽ mất thời gian, tạo cửa ngõ cho Trung Quốc củng cố lợi thế ngắn hạn. Sự phụ thuộc của các nhà sản xuất ô tô và pin vào nguồn cung từ Trung Quốc sẽ tiếp tục tăng, ít nhất là trong ngắn hạn, trước khi các lựa chọn thay thế được thiết lập ở các khu vực khác.

Do đó, quyết định của Trung Quốc về việc kiểm soát xuất khẩu công nghệ pin EV không chỉ có tác động đến ngành công nghiệp ô tô và pin trên toàn cầu mà còn mang lại những cơ hội và thách thức mới cho các bên liên quan trong chuỗi cung ứng. Quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu, với sự thay đổi mạnh mẽ sang việc sử dụng xe điện, sẽ đòi hỏi sự hợp tác và cạnh tranh giữa các quốc gia và các doanh nghiệp.