Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 158/2025/NĐ-CP ngày 25/06/2025 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) về BHXH bắt buộc. Theo đó, từ ngày 1/7/2025, chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh và nộp thuế theo phương pháp kê khai sẽ thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc.

Chính sách này cũng sẽ áp dụng đối với chủ hộ của hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh còn lại nhưng từ ngày 01/07/2029. Việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH bắt buộc này nhằm tạo cơ hội giúp các chủ hộ kinh doanh được tiếp cận và thụ hưởng các chế độ an sinh xã hội bền vững như: Hưu trí, ốm đau, thai sản,… tương tự như người lao động làm việc theo hợp đồng lao động.

Về mức đóng, BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh sẽ đóng vào các quỹ ốm đau và thai sản, hưu trí và tử tuất. Cụ thể, mức đóng hằng tháng tính theo tỉ lệ % tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc, bằng 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất. Chủ hộ kinh doanh được lựa chọn tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc nhưng thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng; mức tham chiếu hiện nay bằng mức lương cơ sở (2.340.000 đồng/tháng).

Như vậy, mức đóng hiện tại của chủ hộ, cụ thể: Mức đóng BHXH bắt buộc thấp nhất là 585.000 đồng/tháng (25% x 2.340.000 đồng/tháng). Mức đóng BHXH bắt buộc cao nhất hiện nay là 11.700.000 đồng/tháng (25% x 20 lần x 2.340.000 đồng/tháng). Mức đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh sẽ thay đổi tùy theo mức tham chiếu (tại thời điểm tháng 7/2025 mức tham chiếu bằng mức lương cơ sở).

Về phương thức đóng, chủ hộ có thể lựa chọn phương thức đóng linh hoạt hằng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần tùy theo nhu cầu. Quyền lợi BHXH đối với chủ hộ kinh doanh đã có quá trình đóng BHXH bắt buộc được giải quyết đảm bảo đúng quy định.

Theo Nghị quyết số 78/2025/UBTVQH15 ngày 19/05/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc ghi nhận thời gian đóng BHXH bắt buộc của chủ hộ kinh doanh đã tham gia trước ngày Luật BHXH số 41/2024/QH15 có hiệu lực thi hành (trước ngày 01/07/2025), quy định như sau: Ghi nhận thời gian chủ hộ kinh doanh đã đóng BHXH bắt buộc trước ngày 1/7/2025 để làm căn cứ giải quyết chế độ BHXH theo quy định của pháp luật về BHXH.

Dự kiến, trên cả nước sẽ có khoảng 3.539 chủ hộ kinh doanh thuộc diện được ghi nhận thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để làm căn cứ giải quyết chế độ BHXH theo quy định của pháp luật về BHXH. Việc này thể hiện sự quan tâm của Nhà nước đối với những người lao động đang hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh, tạo điều kiện cho họ được thụ hưởng các chính sách an sinh xã hội một cách công bằng và hợp lý.

Bắt đầu từ ngày 1/7/2025, những cá nhân đang hoạt động với tư cách là chủ hộ kinh doanh cá thể và đã đăng ký kinh doanh theo quy định của Chính phủ sẽ phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Mục tiêu chính của chính sách này là giúp nhóm đối tượng này có thể tiếp cận và thụ hưởng các chế độ an sinh xã hội một cách bền vững, bao gồm các chế độ như hưu trí, ốm đau, thai sản…, tương tự như những người lao động làm việc theo hợp đồng lao động.

Theo Nghị định số 158/2025/NĐ-CP, mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc hàng tháng sẽ được tính theo tỷ lệ phần trăm của tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc. Cụ thể, người tham gia sẽ đóng 3% vào quỹ ốm đau và thai sản, cùng với 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất. Người tham gia có quyền lựa chọn mức tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, với mức thấp nhất bằng mức tham chiếu và mức cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu tại thời điểm đóng. Hiện tại, mức tham chiếu được quy định bằng mức lương cơ sở, tương đương 2.340.000 đồng/tháng. Do đó, mức đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất cho chủ hộ kinh doanh hiện tại là 585.000 đồng/tháng và mức cao nhất là 11.700.000 đồng/tháng.

Về phương thức đóng bảo hiểm, chủ hộ kinh doanh có thể linh hoạt chọn phương thức đóng hàng tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng một lần tùy theo nhu cầu của mình. Điều này thể hiện sự linh hoạt và thuận lợi cho người tham gia trong việc quản lý tài chính và kế hoạch kinh doanh của họ.

Luật Bảo hiểm xã hội năm 2024 cũng quy định rõ ràng về các đối tượng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Trong đó, những người đang hưởng lương hưu, trợ cấp bảo hiểm xã hội, trợ cấp hằng tháng sẽ không phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc. Vì vậy, nếu chủ hộ kinh doanh đã về hưu và đang nhận lương hưu, họ sẽ không thuộc đối tượng phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc.

Nghị quyết số 78/2025/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng đã ghi nhận thời gian chủ hộ kinh doanh đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc trước ngày 1/7/2025 để làm căn cứ giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội. Theo thống kê, có khoảng 3.539 chủ hộ kinh doanh cá thể trên cả nước sẽ được ghi nhận thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc để làm căn cứ giải quyết chế độ bảo hiểm xã hội.

Tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc không chỉ mang lại sự an tâm về lâu dài cho chủ hộ kinh doanh mà còn thể hiện sự quan tâm của nhà nước tới việc đảm bảo an sinh xã hội cho tất cả các tầng lớp trong cộng đồng. Việc thực hiện chính sách này sẽ góp phần xây dựng một hệ thống an sinh xã hội toàn diện và bền vững, giúp giảm thiểu các rủi ro và khó khăn trong cuộc sống của người dân.