Ngày 29/3/2024, Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã ký Quyết định số 557/QĐ-VHL, phê duyệt dự án ‘Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao’. Dự án này do Viện Sinh học chủ trì, với mục tiêu nâng cao năng lực giám định ADN đối với hài cốt liệt sĩ từ thời kỳ chiến tranh, góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh và mang lại niềm tin, sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ.
Giáo sư, Tiến sĩ Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Viện trưởng Viện Sinh học, nhấn mạnh rằng dự án này mang ý nghĩa khoa học và giá trị nhân văn, thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất. Với sự hỗ trợ kỹ thuật chủ chốt từ Ủy ban Quốc tế về Người mất tích (ICMP), dự án đã đạt được những kết quả nổi bật, đánh dấu bước tiến mới trong quá trình triển khai.
Trong khuôn khổ dự án, Viện Sinh học đã phối hợp với Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) và ICMP tổ chức cuộc họp định kỳ 6 tháng (lần thứ 3) nhằm cập nhật tiến độ các công việc liên quan tới cơ quan chủ quản cùng các ban, ngành liên quan. Hệ thống giải trình tự gen thế hệ mới (NGS) cùng phần mềm phân tích dữ liệu đã được lắp đặt đồng bộ và đưa vào vận hành tại Trung tâm Giám định ADN thuộc Viện Sinh học.
Đội ngũ chuyên môn của dự án đã triển khai công tác thu thập mẫu sinh phẩm hài cốt tại thực địa, phối hợp với các cơ quan chức năng tiến hành lấy mẫu tại Nghĩa trang liệt sĩ Trà Lĩnh (tỉnh Cao Bằng), thu được 58 mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định danh tính. Việc vận hành hệ thống theo tiêu chuẩn quốc tế trong điều kiện thực tế tại Việt Nam không chỉ khẳng định tính khả thi của công nghệ mới, mà còn đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu giám định danh tính hài cốt liệt sĩ trên quy mô lớn.
Đến nay, dự án đã tổ chức nhiều khóa đào tạo chuyên sâu với sự tham gia của các chuyên gia quốc tế và trong nước. Việc đào tạo chuyên môn kỹ thuật cho đội ngũ cán bộ Việt Nam, cũng như hỗ trợ vận hành phòng thí nghiệm và thiết lập hệ thống giám định theo các tiêu chuẩn quốc tế, đã giúp nâng cao năng lực giám định ADN tại Việt Nam.
Với những kết quả đạt được, dự án ‘Nâng cao năng lực giám định hài cốt trong chiến tranh thông qua hợp tác phát triển, chuyển giao công nghệ và tiếp nhận trang thiết bị, hóa chất, vật tư tiêu hao’ đang góp phần giải quyết những vấn đề hậu quả chiến tranh, mang lại niềm tin và sự động viên cho hàng ngàn gia đình liệt sĩ. Dự án cũng thể hiện sự tri ân đối với lịch sử dân tộc và trách nhiệm đối với các gia đình vẫn đang mong mỏi thông tin về người thân đã mất.
USAID và ICMP đã đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ cho dự án, giúp nâng cao năng lực giám định ADN tại Việt Nam.
