Thị trường chứng khoán Việt Nam hiện nay đang chứng kiến sự thống trị của nhà đầu tư cá nhân. Tính đến ngày 30/6/2025, đã có 10,2 triệu tài khoản giao dịch trên thị trường, trong đó nhà đầu tư cá nhân chiếm 99,82% và đóng góp hơn 80% giá trị giao dịch. Sự hiện diện mạnh mẽ của nhà đầu tư cá nhân không chỉ cho thấy sự ưu thế mà còn phản ánh vai trò chi phối của họ trong thanh khoản và vận hành thị trường.
Thế nhưng, theo số liệu được chia sẻ bởi bà Nguyễn Ngọc Linh, Tổng Giám đốc Công ty CP Chứng khoán DNSE, có đến 95% nhà đầu tư cá nhân đang gặp khó khăn và thua lỗ. Đáng chú ý, “tuổi thọ” trung bình của một nhà đầu tư trên thị trường thường chỉ kéo dài khoảng hai năm. Bà Linh bày tỏ sự tiếc nuối khi nhiều nhà đầu tư đã tiếp cận cơ hội tăng trưởng tài sản nhưng phải từ bỏ sau thời gian ngắn tham gia thị trường mà không có sự hỗ trợ cần thiết.
Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam, nhận định rằng tỷ lệ áp đảo của nhà đầu tư cá nhân trên thị trường phản ánh đặc điểm văn hóa đầu tư ở các nước Á Đông. Tuy nhiên, nhóm nhà đầu tư này dễ bị tổn thương trước các biến động thị trường và có khả năng chống đỡ rủi ro thấp hơn so với các định chế tài chính. Điều này làm tăng mức độ phức tạp của thị trường.
Trước những thách thức trên, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao nhận thức và năng lực đầu tư của nhà đầu tư cá nhân. UBCKNN đã cải thiện khung pháp lý và tăng cường minh bạch hóa thông tin để nâng cao khả năng tiếp cận và độ tin cậy cho nhà đầu tư quốc tế. Thông tin bằng tiếng Anh được triển khai ngày càng đồng bộ, giúp nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận thông tin một cách nhanh chóng và minh bạch hơn.
Bên cạnh đó, các chương trình đào tạo, hội thảo và truyền thông chính thống về tài chính cá nhân và đầu tư chứng khoán được xem là rất cần thiết. Những hoạt động này không chỉ giúp hình thành lực lượng nhà đầu tư cá nhân chuyên nghiệp mà còn góp phần tạo ra một thị trường ổn định và phát triển bền vững. Sự phát triển của các định chế tài chính trung gian như quỹ đầu tư và công ty bảo hiểm cũng là yếu tố quan trọng nhằm dẫn dắt dòng vốn trên thị trường theo hướng bền vững hơn.
Ông Hoàng Thế Hưng, thành viên Hội đồng quản trị Ngân hàng Eximbank, cho rằng để có nhà đầu tư chất lượng, trước hết cần tạo ra môi trường đầu tư chất lượng. Điều này đòi hỏi cả thị trường phải có “rổ hàng hóa” tốt và cơ chế vận hành minh bạch. Về phía cơ quan quản lý, nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng một môi trường đầu tư minh bạch và công bằng, đồng thời cần có các công cụ cảnh báo sớm những hành vi bất thường trên thị trường như thao túng, làm giá… Chỉ khi có được niềm tin cho nhà đầu tư, thị trường mới có thể thu hút dòng vốn nước ngoài.
Chuyên nghiệp hóa nhà đầu tư cá nhân không chỉ là yêu cầu đặt ra để thị trường chứng khoán phát triển bền vững mà còn là một phần không thể thiếu trong lộ trình nâng hạng thị trường. Khi nhà đầu tư cá nhân được trang bị đầy đủ kiến thức và kỹ năng, họ không chỉ tự bảo vệ mình trước rủi ro mà còn trở thành lực đẩy quan trọng thúc đẩy thị trường minh bạch, ổn định và hấp dẫn hơn trong mắt các nhà đầu tư quốc tế.
