Từ ngày 1/7, các sàn thương mại điện tử tại Việt Nam đã tăng cường kiểm soát tính pháp lý của hàng hóa, đồng thời loại bỏ các mặt hàng không rõ nguồn gốc. Tuy nhiên, điều này đã dẫn đến một xu hướng mới: các sản phẩm trôi nổi trở lại các nền tảng mạng xã hội như Zalo, Facebook. Nhiều người bán thực phẩm trực tuyến đã chuyển sang các nền tảng này để tránh các quy định kiểm soát chặt chẽ của các sàn thương mại điện tử.
Chị Mai Như, một người bán bánh bao và bánh gạo lứt trực tuyến tại tỉnh Đồng Nai, là một trong những người đã chuyển sang bán hàng trên mạng xã hội Zalo và Facebook sau khi các sàn thương mại điện tử áp dụng các quy định nghiêm ngặt. Chị không đăng ký kinh doanh và tự sản xuất bánh tại nhà, sau đó rao bán trên mạng xã hội. Điều này cho thấy sự chuyển dịch của các hoạt động thương mại điện tử nhỏ lẻ và không rõ ràng về tính pháp lý.
Đại diện sàn thương mại điện tử Lazada Việt Nam cho biết, sàn này đã tham gia chương trình ‘Tick xanh trách nhiệm’ do Sở Công Thương TPHCM triển khai, nhằm kiểm soát chặt chẽ chất lượng hàng hóa lưu thông trên nền tảng số. Lazada đã áp dụng công nghệ AI để sàng lọc sản phẩm vi phạm và triển khai chính sách đồng kiểm, hoàn trả minh bạch để bảo vệ quyền lợi người mua. Điều này thể hiện nỗ lực của Lazada trong việc đảm bảo chất lượng hàng hóa và bảo vệ người tiêu dùng.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Mạnh Tấn, Giám đốc marketing Công ty cổ phần Công nghệ Haravan, cho biết khoảng 10% gian hàng đã rút khỏi các sàn thương mại điện tử, chủ yếu là các shop kinh doanh thực phẩm. Điều này đã dẫn đến việc một lượng lớn hàng ‘nhà làm’ chuyển sang mạng xã hội, nơi không kiểm duyệt gắt gao tính pháp lý của hàng hóa. Ông Tấn cũng nhấn mạnh rằng việc chuyển dịch này có thể dẫn đến những rủi ro về an toàn thực phẩm.
Trên mạng xã hội, nhiều nhóm như ‘Chợ dân cư Thanh Đa, phường Bình Quới, TPHCM’, có hàng chục nghìn thành viên và mỗi ngày có hàng chục bài rao bán thực phẩm ‘nhà làm’ mà không có nhãn mác ghi hạn sử dụng hay thông tin kiểm định. Điều này cho thấy sự tồn tại của một thị trường ngầm lớn và không được kiểm soát.
Bà Nguyễn Thị Hồng Minh, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm minh bạch, cho biết thực phẩm ‘nhà làm’ có ưu điểm là tươi, ít sử dụng chất bảo quản, chất tạo màu, tạo mùi nhưng không hẳn an toàn cho sức khỏe người dùng. Bà dẫn chứng nhiều trường hợp người tiêu dùng bị ngộ độc vì ăn bánh mì từ các bếp nhà và nhấn mạnh rằng thực phẩm ‘nhà làm’ cần được sản xuất trong điều kiện vệ sinh an toàn thực phẩm để đảm bảo sức khỏe cho người tiêu dùng.
Tóm lại, việc tăng cường kiểm soát tính pháp lý của hàng hóa trên các sàn thương mại điện tử đã dẫn đến sự chuyển dịch của các hoạt động thương mại điện tử nhỏ lẻ và không rõ ràng về tính pháp lý sang các nền tảng mạng xã hội. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và kiểm soát chặt chẽ hơn từ các cơ quan chức năng để đảm bảo an toàn thực phẩm và bảo vệ người tiêu dùng.
Lazada và các sàn thương mại điện tử khác cần tiếp tục tăng cường các biện pháp kiểm soát và bảo vệ người tiêu dùng. Đồng thời, người tiêu dùng cũng cần nâng cao nhận thức về an toàn thực phẩm và có những lựa chọn mua hàng sáng suốt.
